Door Chantal Inen
Samen met Robert Metzke zit ik in de avondzon op Spijkereiland, in de buurt van Leiden. We kijken uit over groene weiden met vogels op achtergrond. Door de tijd heen spreken we elkaar zo nu en dan, in dienst van ons beider doelen. Robert is Senior Vice President, Global Head Sustainability bij Philips.
Robert, wat me opvalt, helemaal in deze tijd, is dat je in gesprekken altijd met aandacht aanwezig bent. Geen afleiding van telefoons of van gedachten. Je blijft bij het gesprek. En ik besefte me terwijl ik hierheen reed dat juist die aandacht er zo toe doet. Omdat het beweging genereert. Het voelt als support.
Ja, leuk, ik herken dat gevoel. Het is mooi als het lukt. We leven in een tijd waarin er constant oorlog is voor aandacht. Je zou kunnen zeggen, een soort aandachts-economie.
Nou werd ik ooit Chief of staff, van innovatie en strategie, en toen kreeg ik een aantal boeken cadeau van een vriend. Eentje heette ‘Stafchef van het witte huis’. En een van de zinnen die me daaruit bijgebleven is, is deze; ‘Het lukt mij om in het moment te zijn als ik weet dat de andere dingen er omheen goed geregeld zijn.‘ Zo ervaar ik dat ook.
Ik vind het bijna magisch als je je echt open kan stellen voor het gesprek en het moment. Je kunt wel een idee hebben wat je in beweging wilt zetten, maar de echte magie gebeurt als je je inlaat op de agenda van de ander. In die verbinding ontstaat ruimte en dat maakt het de moeite waard. Wat nog extra sterk werkt als je daadwerkelijk samen bent of loopt, dat zet processen nog meer in werking.
Wat bedoel je precies met ‘als je je inlaat in de agenda van anderen’?
De intentie. Je kunt vooraf plannen wat je er uit wilt sleuren, maar je kan ook kijken ‘Wat is de passie van de ander, en hoe relateren de dingen die voor mij belangrijk zijn aan de dingen van de ander belangrijk zijn?’. Dan ontstaan bewegingen.
Ok. Mooi. En stel dat alles goed geregeld is om je heen, dan nog kan je afgeleid worden door eigen ideeën. Voor mij werkt yoga en ademhaling om in het moment te blijven, hoe train jij jezelf daarin?
Ik mediteer, maar het gaat over intrinsieke nieuwsgierigheid. Dat kan je niet faken of trainen of tevoorschijn mediteren. Maar, je kunt je er wel voor openstellen.
Wat dat meteen een mooi bruggetje vormt naar iets anders wat me bezighoudt; verbinding. Als je beseft hoe we wederzijds afhankelijk zijn van mensen om ons heen en van de natuur, dan vraagt dat een ander narratief dan onze oude focus van de selfmade miljonair. Als we wat systemischer denken en die verbondenheid gaan voelen, is het namelijk niet moeilijk meer om die natuurlijke nieuwsgierigheid te vinden en van daaruit in gesprek te gaan. Zonder oordelen.
(gesprek loopt onder foto door)
Heb je een voorbeeld?
Ik was laatst met mijn team in een museum ’s avonds om wat inspiratie op te doen. Toen besefte ik me hoe we alweer vastgeroest zitten in onze duurzame bubbel. Want, al zeg ik ‘zonder oordelen’, het gaat zo snel; dat je kijkt vanuit je eigen ideeën over wat goed is. Zoiets wordt mooi merkbaar als je naar kunstwerken en installaties kijkt vanuit jouw gedachtenpaden.
Wat ik zo mooi vond om te zien, was dat Iemand uit m’n team aan een scholier daar vroeg ‘Wat zie jij hierin?’ en uit dat verhaal volgde een heel ander perspectief. Zo’n simpele uitnodiging maakt de ruimte open om je eigen perspectief te relativeren.
Nu heb je een verantwoordelijke rol en daar heb je ook ambities in. Je hebt een groot team met een staf van zo’n 60 mensen met in totaal 400 mensen plus de ongeveer 4000 mensen die op vrijwillige basis meewerken.
Ja, ons werk raakt alle haarvaten van de organisatie.
Nu wil je die organisatie ergens heen brengen en er is ondertussen veel nodig op sociaal maatschappelijk gebied. Komen al die taken en ambities dan niet in conflict met nieuwsgierigheid en aandacht?
Nou, dat is een mooie paradox. Hoe breng je je visie samen met je ambitie en gedrevenheid? Wat voor mij werkt is om heel scherp en bijna fundamentalistisch te zijn op de lange termijn. Waar we naar toe willen. In mijn geval; dat bedrijven dienstbaar zijn aan de maatschappij en zich in eerste instantie richten op het toevoegen van waarde in plaats van het onttrekken van waarde.
Maar, de route op korte termijn is tegelijkertijd om mee te kunnen bewegen in de agenda’s om me heen; ‘Waar zit de energie?’. Net als bij een vechtsport – of dans werkt hier beter als metafoor – zet je dan in op de energie van de ander. Dus vastberaden weten waar je heen wilt en tegelijkertijd open en flexibel zijn in het moment. Zien wat je aangereikt krijgt en roeien met de riemen die je hebt.
Als je een strakke voorstelling hebt van wat er in een week moet gebeuren, en je regisseert alles en jaagt zo nu en dan mensen tegen je in het harnas, kan dat tijdelijk een functie hebben, maar ik geloof ook in meebewegen.
Zou je kunnen zeggen dat je om dat te kunnen eerst een sterke verbinding met jezelf moet voelen om dat met een ander te kunnen voelen?
Wat op de voorgrond staat, is dat je vooral goed moet weten wat voor jou belangrijk is en waarom. Vanuit die kracht ontstaat authenticiteit en consistentie. Het is niet belangrijk om gelijk te hebben, maar om een set van waardes te creëren waar je gemeenschappelijke grond kunt vinden. Dus moet je wel eerst weten op welke ‘grond’ je zelf staat.
Kan je dat bewustzijn en de nieuwsgierigheid die je noemde oefenen?
Ik krijg regelmatig jonge mensen die vragen ‘Heb je een tip voor mijn carrière?’ Bij het woord “carrière” denk ik aan zo’n uitgesleten karrenspoor. Een pad die al duizenden keer bewandeld is. De vraag is of je dat wilt. Dus wat ik graag meegeef is dat Japanse framework van Ikigai. De vorm van een klaver met de vragen; waar krijg ik energie van, wat kan ik , wat is nodig voor de maatschappij en wat helpt mij om mezelf te onderhouden?
Dat werkt mooi als beeld om te onderzoeken wat je wilt ontwikkelen. Hoe je de rol kan vormgeven die bij jou past. En vooral; ‘Hoe kan ik invulling geven aan de rol die ik nu heb, en daar op een integere manier het maximale uithalen?’ Als je dat doet, komt er vanzelf van alles in beweging. Mensen zien je. Je leert dingen. Je wordt goed. Zo rolt dat voort. En als de huidige plek uiteindelijk niet kloppend voelt; zoek je een plek waar je energie krijgt en waar je voelt ‘hier kan ik iets in beweging brengen’.
Als young professional heb je de vrijheid om op zoek te gaan naar wat voor jou werkt; ‘Waar krijg ik energie van? Van wie krijg ik energie? Waar ligt de klik van mens naar mens en waar voel ik beweging.?‘ Dat gaat veel verder dan officiële titels en rollen. Als het stroomt, is dat een plek waar jij voor nu werk te doen hebt.
En creatief blijven.
Precies. Je hebt allemaal dingen die beperkend werken. Normen, ideeën over je functie, strategische doelstellingen. Tegelijkertijd blijft het de kunst om binnen je functie – in dienst van de diepere doelen – een deel van die spelregels te herdefiniëren. ‘Wat willen we hier daadwerkelijk bereiken, en hoe kunnen we dat het beste doen?’
De zon is alweer wat gedraaid als we ons gesprek afronden. Elk gesprek wat ik op deze manier voer, met ruimte voor andermans focus, geeft nieuwe energie. En aangezien het aansluit bij mijn eigen doel om positieve bewegingen te faciliteren, publiceer ik ze met plezier. In dienst van een menselijke, natuurlijke manier van impact maken en samenwerken.